Têgehên Bingehîn Yên Felsefeya Siyasetê
Têgehên Bingehîn Yên Felsefeya Siyasetê
Dewlet: Dewlet rêxistîbûneke siyasî ye û ji aliyê civakên ku li welatekî de dijîn, tê ava kirin. Hêmanên dewletê: gel, welat û serwerî “serdestî, hikumranî” ye.
Desthilatî [îktîdar]: Livoka ku di rêveberiyê de xwedîhêz e û rêbeberiyê, di destê xwe de digre. Ji bo demeke be jî, erka hêzê an jî rêveberiyê bikar tîne.
Serwerî: Ji aliyê dewletê ve bikaranîna hêza desthilatîyê “îktîdarê” ye. Dewlet bi saya vê hêmanê, li hember dewletên biyanî “dewletên din” bi awayekî serbixwe tevdigere.
Meşrûtî [Rewatî, Rewayî, Awiştî]: Rewşa, ku li gor zagona ye. Li hember bandêra hiqûqî, amizgeriya tevgera ye.
Zagon [Yasa, Qanûn]: Rê û rêzikên nivîskî ên ku xwediyê danekirinê “mueyîde” ne.
Maf [Heq]: Xwestekên şexsan ên ku li gorî rê û rêzikan in.
Hiqûq: Koma rê û rêzikên nivîskî, ku têkiliyên di navbera mirovan de verast dikin “saz dikin” û ku hêza xwe ya danekirinê “meeyîde” ji dewletê werdigrin.
Civak: Koma mirovên ku li ser axaka hevpar dijîn û ku xwediyê armancên hevpar in. Di civakê de çanda wan hevpar e û şexs, li hemberê hevdu xwedîberpirsiyar in.
Şexs: Mirovên ku civakê pêk tînin, in.
Civaka Şarwer [Civaka Sivîl, Civaka Ne Leşkerî]
Rêxistîbûna derveyê dewletê. Civaka sivîl li derveyê têkoşîna îktîdarê ye û avahiyeke demokratîk e. lê ji bo kifşkirin û berhêlîkirina tevgerê dixebite. Di civakên hemdem de şexs, ji bo armanc û berjewendiyên xwe ên şexsî, têne cem hevdu û bi vî awayî têdikoşin. Ev yek jî, bi rêya civaka sivîl pêk tê. Ango bi saya civaka sivîl, şexs li hemberê dewletê bi tenê namînin û bi şexsên din re ên ku pêdivî bi hevkariya hevdu dibînin; li hemberê dewletê radiwestin û têdikoşin. Hêza xwe jî ji bîr û raya giştî distînin..
Burokrasî : Rêxistîbûna civakî ya destûrmendên dewletê, ên ku awayekî hiyerarşîk kar dikin.
Ali Gurdilî
Çavkanî: Di Sed Pirsan De Danasîna Felsefeyê – Ali Gurdilî
Beyî nîşandana çavkaniyan, wergirtina nivîsaran qedexe ye.