Felsefeya I. Kant ya Ehlaqê
Felsefeya I. Kant ya Ehlaqê
Feylesofê ku armanca tevgerên me yên ehlaqî wekî wezîfeyekî (erk, vatinî, peywir) dibîne, I. Kant e. Kant wiha pêbawer e ku tevgera ji vatiniyê tê, tevgera rast e. Dîsa dibêje ku ‘di gerdûnê de û li derveyî gerdûnê, tiştek tenê heye ku em dikarin wê bi baş binavînin. Ev tişt jî vatinî (wezîfe, erk, peywir) ye, xwestina/daxwaza ‘baş’ e.
Lewma jî, armanca tevgerên me yên ehlaqî, ne bextewarî ye. Çimku bextewarî, li gor mirovan diguhere/guhêrbar e.’
Kant wiha dibêje: ‘wiha tevbigere ku ev tevgera te, ji bo hemû mirovan bila bibe zagonek û tevgerîna li gor vê zagonê jî, bila bibe vatiniya/wezîfeya hemû mirovan.’
Di vê xalê de mirov dikare bibê je ku I. Kant, ji zagona ehlaqê ya subjektîv/kirdewar dest pê kiriye û xwe gihandiye zagoneka ehlaqê ya objektîv/neterefgir.
Ali Gurdilî
24.12.2014
Beyî nîşandana çavkaniyan, wergirtina xebatên malperê qedexe ye.